Aktualności

PROGRAM "WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE"

PROGRAM   "WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE"

dla klasy V - VI szkoły podstawowej

Podstawa prawna : Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół oraz kształcenia w profilach i liceach profilowanych.

CELEM wychowania do życia w rodzinie jest ukazanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka oraz pomoc w przygotowaniu się do zrozumienia i akceptacji przemian okresu dojrzewania.

OSIĄGNIĘCIA

Klasa V :

- Rozumienie funkcji i roli rodziny w życiu każdego człowieka
- Prawidłowy kontakt dziecka z rodzicami i rodzeństwem
- Rozumienie znaczenia pozytywnych uczuć w rodzinie niezbędnych w prawidłowym rozwoju dziecka
- Uczenie się okazywania uczuć w rodzinie, grupie rówieśniczej, w otoczeniu
- Rozumienie konfliktów rodzinnych i próby rozwiązania ich
- Przygotowanie do dojrzewania
- Akceptacja siebie, swojego ciała i umysłu
- Aktywne, pozytywne uczestniczenie w życiu rodziny

Klasa VI :

- Prawidłowe funkcjonowanie ucznia w życiu rodziny
- Określenie swojej roli w rodzinie
- Pomoc w rozwiązywaniu codziennych problemów i różnych konfliktów
- Podejmowanie rozmów o uczuciach z rodzicami i okazywanie pozytywnych uczuć w rodzinie i środowisku ucznia
- Dostrzeganie związku między poprawnym życiem rodzinnym, a prawidłowym rozwojem psychiki człowieka
- Przygotowanie siebie do dojrzewania
- Akceptacja swojego ciała i zmian w rozwoju ciała, umysłu i duchowości
- Aktywne, pozytywne uczestnictwo w życiu rodziny

PRZEDMIOT I ŚCIEŻKA EDUKACYJNA

" Wychowanie do życia w rodzinie" zostało ujęte w odrębne zajęcie edukacyjne, które mają miejsce w programie szkoły w klasach V i VI szkoły podstawowej jako blok zajęć wydzielony z godzin do dyspozycji dyrektora.
Ponadto zakłada się, że problematyka dotycząca " Wychowania do życia w rodzinie" będzie również uwzględniana i realizowana w formie ścieżek edukacyjnych w kształceniu zintegrowanym i blokowym.

LICZBA GODZIN

Liczba zajęć w klasie V i VI szkoły podstawowej, to 14 godzin rocznie dla nauczyciela ( zajęcia w jednym semestrze w każdej klasie objętej programem ), a dla uczniów 9 godzin : 4 spotkania wspólne i 5 z podziałem na grupy.

STRUKTURA PROGRAMU I UKŁAD TREŚCI

Materiał nauczania został ułożony koncentrycznie, nauczyciel w kolejnych klasach porusza się w obrębie haseł programowych dotyczących: rodziny, grupy rówieśniczej, funkcji płciowości i komunikacji międzyludzkiej. Każdy cykl dostosowany jest do wieku uczniów, możliwości percepcji. Stanowi bazę i układ odniesienia do podobnego cyklu w następnej klasie.

METODY I TECHNIKI PRACY

Program " Wychowanie do życia w rodzinie" daje możliwość realizacji treści metodami rozbudzającymi zainteresowania uczniów, podnoszącymi poziom ich aktywności i angażujących emocjonalnie. Stosowanie takich metod pomaga w wykształceniu odpowiednich postaw oraz stopień przyswojenia wiedzy.

- praca w małych grupach
- drama - symulacja ról
- pogadanka
- wykład
- dyskusja
- burza mózgów
- technika zdań niedokończonych

 KLASA V

TEMAT

TREŚCI PROGRAMOWE, CELE I ZADANIA

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

KOMPETENCJE

1. Wprowadzenie w tematykę zajęć - o czym będziemy mówili?

- Zapoznanie uczniów z konstrukcją programu i tematami poszczególnych zajęć
- umocnienie motywacji do uczestnictwa w zajęciach

Poznajemy się
- autoprezentacja n-la
- krótka pogadanka o celowości zajęć
- jak będą wyglądały nasze spotkania?
- ustalenie reguł obowiązujących   uczestników

Uczeń zdobywa motywację do uczestniczenia w zajęciach. Przyjmuje do wiadomości, że problematyka zajęć dotyczy też jego. Dowie się, że celem zajęć jest pomoc w drodze ku dorosłości 

 

2. Rola rodziny w życiu człowieka.

- Pojęcie rodziny ; rodzina bliższa i dalsza, nazewnictwo
- Sytuacje spajające rodzinę.
- Znaczenie rodziny w życiu człowieka
      bezpieczeństwo
      wychowanie
      miłość
      obowiązki
- wzmocnienie więzi z rodziną, miejsce w niej dziecka

Praca w małych grupach
     zdjęcia
     albumy
- praca indywidualna
     skojarzenia
- dyskusja

Uczeń uświadamia sobie znaczenie terminu rodzina.
Zna jej podstawowe funkcje.
Rozumie relacje między jej członkami.

 

 

3. Rodzina - każdy dom ma swój klimat.

- Dom miejscem specjalnym           - klimat                                          - dom miejscem zdobywania wiedzy i umiejętności przydatnej życiowo- ponadczasowa rola rodziny             - więzy rodzinne                             - budzenie wrażliwości estetycznej dziecka

Praca w małych grupach                    - zdania niedokończone                     - rysunek

Uczeń rozumie i docenia starania rodziców o zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego rodzinie. Będzie dbał o estetykę pomieszczeń w których przebywa.

4.Moja rodzina i ja.

- Rola rodziny w życiu człowieka      - Podstawowe funkcje rodziny z podkreśleniem miejsca dziecka w rodzinie.                                        - Pojęcie rodziny bliższej i dalszej

Praca w małych grupach                    - zdania niedokończone                       - rysunek                   

Uczeń zna pojęcie " rodzina" .Uświadamia sobie znaczenie rodziny. Zna funkcje niektórych członków rodziny. Wie, gdzie jest jego miejsce.

5. Umiejętność świętowania.

- Tradycje świąteczne, religijne i narodowe w kulturze polskiej           - Ceremoniał obchodów świąt           - Klimat, prezenty w rodzinie           - na czym polega radość dawania    - korzenie chrześcijańskie świąt, budzenie empatii, współuczestniczenie w ceremonii

- Skojarzenia                                     - zapis na tablicy                               - tradycje i obrzędy w naszym kraju             opisy dzieci na podstawie         wywiadów w rodzinie ( małe ojczyzny) - podsumowanie, święta czynnikiem integrującym ludzi

Uczeń potrafi wewnętrznie przeżywać święta. Przestrzega ceremoniału przy uroczystościach o charakterze narodowym. Zna hymn polski.

6. Rodziny są różne.

Wartość rodziny w życiu człowieka - radość i smutek                            - ułatwienie dzieciom zrozumienia różnych sytuacji rodzinnych

- Praca w grupach                              - jak można czuć się w rodzinie          - trudne strony życia rodzinnego         - dobre strony życia rodzinnego Rundka : podczas tej lekcji najważniejsze dla mnie było ...

Uczeń rozumie skąd biorą się problemy rodzinne, jaki jest w nich nasz udział , co może zrobić, żeby było lepiej.

7. Jak zaczyna się życie człowieka?

Przekazywanie wiedzy dotyczącej zmian w organiźmie i w psychice      - przygotowanie do zadań macierzyństwa i ojcostwa               - budzenie odpowiedzialności za osobisty rozwój przez podjęcie pracy nad sobą

- Pogadanka wstępna                         - Film animowany pt " Rodzi się życie"- dyskusja

Uczeń prawidłowo reaguje na tematy związane z płciowością człowieka.   Widzi normalność i naturalność objawów biologicznych.

8. Rodzi się człowiek.

Przebieg i higiena ciąży                  - rozwój człowieka od zapłodnienia do porodu                                      - zdolność przekazywania życia       - kształtowanie postawy czystości jako przygotowanie do małżeństwa.

- Rozmowa na temat celowości istnienia dwóch płci                            - " Film o rozwoju dziecka przed narodzeniem "

Uczeń wie, że życie człowieka rozpoczyna się od poczęcia. Okazuje szacunek kobietom w ciąży. Traktuje ciążę i poród jako naturalny proces w życiu człowieka

9.I staję się dorosły.

Wiedza o zmianach fizycznych, psychicznych i społecznych okresu dojrzewania                                   - indywidualny rytm dojrzewania      - podstawowe przejawy dojrzewania biologicznego u dziewcząt i chłopców                                       - problemy okresu dojrzewania         - uświadomienie uczniom wielopłaszczyznowości okresu dojrzewania

Praca w małych grupach                    - mini wykład                                     - ankieta                                           - rozmowa skojarzeniowa                   - rozmowa kierowana

Uczeń wie jakie zmiany zachodzą w okresie dojrzewania. Zna własne ciało, potrafi obserwować zmiany zachodzące w organiźmie. Lepiej rozumie siebie i swoich rówieśników.

10. Nasze niepokoje w okresie dojrzewania.

Typowe problemy okresu dojrzewania, ich objawy, sposoby radzenia sobie z nimi.                     - rozwijanie obaw i niepokojów  odnośnie do własnego rozwoju        - akceptacja zmian związanych z okresem dojrzewania psychicznego

Miniwykład , ankieta, " mówiąca ściana"

Uczeń powinien wiedzieć, że mogą pojawić się u niego w okresie dojrzewania problemy natury biologicznej, psychicznej i moralnej. Znać niektóre sposoby radzenia sobie z tymi problemami.

11. Moje przyjaźnie.

Uświadomienie sobie przez uczniów, co oznacza dla nich przyjaźń i jak mogą dbać o jej trwałość.

Zdania niedokończone :                      - przyjaźń oznacza                            - przyjaciel to osoba która                  - przyjaciel powinien                           - przyjaźni nie wolno                           - przyjaźń się kończy gdy                   - Pomnik przyjaźni

Uczeń potrafi dostrzegać potrzeby innych. Doceniać humor, radość, życzliwość kolegów. Cechuje go empatia.

12. Kilka pytań do kolegi, przyjaciela.

Uświadomienie sobie jakim jestem przyjacielem, kolegą.                      - budzenie pragnienia bycia dobrym kolegą, przyjacielem.

Dzielenie się doświadczeniem             - przeżyć koleżeńskich                      - z przeżywania przyjaźni           Studio TV                                          - wywiad z ciekawym człowiekiem.

Uczeń potrafi stosować różne formy zachowań kurtuazyjnych                 - wita, zaprasza, podaje rękę, dziękuje. Być cierpliwy i tolerancyjny.

13. Jesteś dziewczyną, jesteś chłopcem.

Różnice i podobieństwa między chłopcem i dziewczyną.                  - identyfikacja z własną płcią           - uwrażliwienie na potrzeby koleżanki i kolegi

Rozmowa kierowana, praca w małych grupach. Niedokończone zdania :        - co to znaczy, że jesteś dziewczyną?                                     - Co to znaczy, że jesteś chłopcem?

Uczeń potrafi dostrzegać różnice i podobieństwa wynikające z płci. Identyfikować się z własną płcią.

14. I ja staje się odpowiedzialny za życie rodzinne.

Ukazania wysiłków rodzicielskich wkładanych w prawidłowe funkcjonowanie rodziny.                  - budzenie współodpowiedzialności za życie rodzinne

Scenki z życia rodzinnego                  - układanie listy zasad dobrego współdziałania w rodzinie                   - okazywanie szacunku                      - okazywanie zaufania                        - dążenie do zrozumienia                    - okazywanie pomocy                        - wyrozumiałość                                 - tolerancja

Uczeń potrafi zrozumieć wysiłki rodziców włożone w funkcjonowanie rodziny.

 

KLASA VI

 

TEMAT

TREŚCI PROGRAMOWE, CELE I ZADANIA

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

KOMPETENCJE

1. Wprowadzenie w tematykę zajęć- o czym będziemy mówili?

 

 

- Zapoznanie uczniów z konstrukcją programu i tematami poszczególnych zajęć                     - umocnienie motywacji do uczestnictwa w zajęciach

Poznajemy się                                   - autoprezentacja n-la                         - krótka pogadanka o celowości zajęć  - jak będą wyglądały nasze spotkania?                                Ustalenie reguł obowiązujących uczestników

Uczeń zdobywa motywację do uczestniczenia w zajęciach.
Przyjmuje do wiadomości, że problematyka zajęć dotyczy też jego.
Dowie się, że celem zajęć jest pomoc w drodze ku dorosłości.

2. Ja i moi rodzice.

 

 

Uzmysłowienie potrzeby budowy dobrego klimatu w rodzinie.             - pogłębianie empatii, przyglądanie się innym                                      - istota komunikacji werbalnej i niewerbalnej                                   - ukazanie wysiłku, troski i miłości rodziców do dzieci

Opowiadanie - Mit o Dedalu i Ikarze.- rozważania na temat " Trudna sztuka rozmawiania"- " O miłości rodzicielskiej"- list do rodziców

Uczeń potrafi panować nad słowem i gestem. Rozumie, że w rodzinie mogą wybuchać konflikty. Uczyć się wybaczać i szanować. Wykorzystać doświadczenie dorosłych.

 

3. Dom w którym chcę mieszkać.

 

Klimat domowego wnętrza.             - budzenie nadziei na pogodną przyszłość                                     - budzenie wrażliwości na naturalne piękno                                           - dom miejscem :                            ·  wypoczynku                                · azylu                                           · relaksu                                         · bezpieczeństwa

Budujemy własny dom                        - czasopisma np. Mój dom, Mój ogród, Projekty. Projektowanie "piórkiem i węglem", słowem wnętrza mieszkania.

Uczeń potrafi zwracać uwagę na atmosferę i klimat domu jako najważniejszych czynników relaksu psychicznego jego mieszkańców. Dostrzega możliwość kreowania wizji swojego mieszkania.

4. Skąd się biorą problemy rodzinne?

 

 

Nauka rozwiązywania konfliktów przez umiejętne postępowanie          - prawidłowe nawiązywanie relacji z rodzicami                                      - rola poszczególnych członków rodziny                                          - propagowanie zdrowego stylu życia

Praca w małych grupach                     - łańcuch skojarzeń                            - odgrywanie ról                                  - miniwykład

Uczeń potrafi wpływać na swoje postępowanie w celu łagodzenia konfliktów, zna pojęcie kompromisu. Potrafi rozwiązać prostą sytuację konfliktową.

5. Umiejętność świętowania.

 

 

 

Uzmysławianie naszych korzeni kulturowych i religijnych.                 - położenie nacisku na współuczestniczenie w przygotowaniu do świąt                   - tradycje świąteczne                      - znaki świąteczne, ich niepowtarzalny urok                         - Boże Narodzenie, Wielki Post, Wszystkich Świętych Obdarowywanie się prezentami        - radość z dawania                         - prezent " za grosik"                      - wspomaganie potrzebujących

Rozmowa skojarzeniowa                     - z czym kojarzą się dane święta         - hierarchia skojarzeń                         - pogadanka podsumowująca

Uczeń powinien zrozumieć, że święta to nie fasada i oprawa. Pogłębi wiedzę o tradycji narodowej i obrzędach. Zda sobie sprawę o integrującej sile rodziny przez święta.

6. Moje problemy z ciałem i płcią.

Ukazania trudności z ciałem i płcią. - kształtowanie postawy i szacunku wobec ciała i płci                             - różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców

Wprowadzenie do zagadnienia             - pogadanka                                        - burza mózgów                                 - odgrywanie scenek

Uczeń zaakceptuje swoją rolę jako mężczyzna lub kobieta. Przekona się do szanowania płci przeciwnej.

7. Higiena okresu dojrzewania.

Kształtowanie prawidłowych nawyków higienicznych                  - uświadomienie uczniom konieczności samodzielnego dbania o siebie                                         - ukazanie potrzeby prowadzenia zdrowego stylu życia                      - zasady utrzymania higieny ciała w okresie dojrzewania                        - mycie, środki higieniczne, sposób ubierania się.                                 - higiena intymna                            - zasady prowadzenia zdrowego stylu życia                                     - odżywienie, wypoczynek, sport, sen                                                 - samodzielność w utrzymaniu higieny ciała i zdrowego stylu życia

Pogadanka                                         - praca indywidualna                           - praca w grupach : projekt wycieczki klasowej, dnia z uwzględnieniem zdrowego stylu życia                           - prezentacja wyników i podsumowanie

Uczeń zapozna się z podstawowymi zasadami higieny osobistej. Będzie umiał stosować i używać środki higieny osobistej. Rozumie co to jest zdrowy styl życia.

8. Moje ciało ma wielką wartość.

Ukazanie wartości ciała ludzkiego.  - kształtowanie postawy czystości i wstydliwości                                  - w jaki sposób dbamy o higienę ciała?                                            - jak przejawia się brak szacunku dla własnego ciała i innych ludzi? (higiena, wulgaryzmy, wulgarne dowcipy )

Burza mózgów na tematy :                  · piękno ciała ludzkiego w sztuce        · jak dbamy o swoje ciało?                  - wyjaśnienie słów : wierność, wiara w miłość, akceptacja siebie

Uczeń potrafi zastanowić się nad swoim zachowaniem w stosunku do rówieśników. Nauczy się rozróżniać przejawy braku szacunku dla własnego ciała i pozna sposoby ochrony własnej intymności.

9. Ja w grupie rówieśniczej.

Zwrócenie uwagi na wyalienowanie z grupy                                            - podkreślenie ważności wyjścia z dobrym słowem do rówieśników       - postawa asertywna                    Nasze otoczenie : rodzina i koledzy  - problem samotności                     - problem nawiązywania kontaktów  - jak się komunikować?                  - Jak być akceptowanym?               - Czy warto być w grupie?

Pogadanka wprowadzająca.                - młodzieżowy bohater filmowy i literacki                                       Ćwiczenia usprawniające dobrą komunikację. Podsumowanie ćwiczeń.

Uczeń zastanowi się nad swoją pozycją w grupie. Przyjrzy się krytycznie samemu sobie. Pomoże osobie pragnącej znaleźć się w jego grupie.

10. Koleżeństwo, przyjaźń, miłość.

Zmniejszenie napięć w kontaktach dziewcząt i chłopców                      - ćwiczenie postawy asertywnej        - istota koleżeństwa                        - korzyści i zagrożenia jakie niosą ze sobą związki koleżeńskie

Historyjka o chłopcu i dziewczynie       - ćwiczenia w wyrażaniu sympatii        - scenki                                             - pisanie listów wyrażających sympatię

Uczeń uświadomi sobie znaczenie więzi koleżeńskiej. Radzi sobie z presją grupy.

11. Rozsądne gospodarowanie pieniędzmi.

Nauka rozsądnego wydawania pieniędzy                                       - zrozumienie sensu i sposobu oszczędzania                                - rozróżnianie rzeczy potrzebnych od zachcianek                               - zrozumienie rangi pieniądza spośród innych wartości tj. miłość i zdrowie                                         Jak rozsądnie planować wydatki       -jak zaplanować oszczędności        - pieniądz, a inne wartości               - czy warto dzielić się z innymi        - pojęcie altruizmu

Analiza tekstu O królu Midasie.       Baśń " Złota kaczka"           Omówienie obrazu T. Makowskiego "Skąpiec"                                            - podsumowanie

Uczeń potrafi rozsądnie planować wydatki i oszczędzać. Nie będzie oceniał ludzi wg stopnia ich zamożności.

12. My i środki masowego przekazu.

Mass - media - umiejętne korzystanie.                                   - zasady i kryteria wyboru czasopism, książek i filmów             - uświadomienie, że nie wszystkie treści przekazywane przez TV i prasę są pozytywne                       - kształtowanie postawy krytycznej wobec niektórych treści w TV i prasie

Rozmowa na temat filmów i programów TV                                                    - omówienie słowa " miłość"                - artykuły z prasy młodzieżowej            - analiza tekstu w celu pokazania , że każdy czytelnik ma wolny wybór przy doborze treści.

Uczeń jest krytyczny wobec niektórych treści w TV i prasie. Umie odmówić oglądania filmów bez ingerencji osób trzecich . Potrafi krytycznie spojrzeć na lansowane czasopisma młodzieżowe.

13. Jak nie zgubić się w hipermarkecie świata?

 

 

Ostrzeżenie uczniów przed iluzoryczna wizją świata jako miejsca wiecznej rozrywki, luzu i sukcesu                                        - wzmocnienie czujności u młodzieży, aby nie wierzyła wszystkiemu bezkrytycznie             - uzmysłowienie młodzieży manipulacyjnej roli reklamy

Filmowe wzorce idealnego świata        - świat reklam, a szara rzeczywistość   - syndrom człowieka sukcesu - kontra nieudacznik                                       - pieniądz wyznacznikiem prestiżu        - choroby cywilizacji - alkoholizm i narkomania

Uczeń potrafi docenić ostrożność i zdystansować się wobec złudnych miraży świata. Nabędzie umiejętność powiedzenia "nie" aby być w zgodzie z własnymi przekonaniami. Wykorzystuje swoje mocne strony do budowania swojego obrazu.

14. W mojej rodzinie uczę się miłości czyli o wartości rodziny.

Ukazanie , że można nauczyć się miłości w rodzinie.                          - uzmysłowienie uczniom, że różnice zdań i zderzenia poglądów i interesów pod wspólnym dachem są dobra szkołą życia                         - okazywanie uczuć osobom bliskim, współodpowiedzialność za rodzinę                                          - wartość budowania więzi                - poczucie akceptacji i bezpieczeństwa                             - babcia i dziadek w rodzinie - czyli o skarbnicy wiedzy

Przedstawienie przez uczniów kilku ciekawych zdarzeń z życia rodziny       - kierowanie rozmowy przez stawianie pytań :                                              · jak okazywać szacunek starszym      · jak okazywać życzliwość i zrozumienie                                       · jak unikać kłótni i awantur                 · w czym pomagać domownikom          · nad jakimi uczuciami czy odruchami należy zapanować aby nie zranić innych

Uczeń docenia kontakty z rodzeństwem. Pielęgnuje kontakty z babcia i dziadkiem. Czuje związek z rodziną.

 

BIBLIOGRAFIA

1. J. Bradshaw: "Zrozumieć rodzinę" - Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości
2. Z. Celmer: "Człowiek na całe życie" - Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986
3. M. Chomczyńska - Miliszkiewicz: "Podróż w nieznane. O miłości, seksie i rodzinie" - scenariusze zajęć - WsiP, Warszawa 1999
4. F. Dolto, C. Dolto - Tolitch, przy współpracy C. Percheminier: "Porozmawiajmy o dojrzewaniu", WSiP
5. "Encyklopedia wychowania seksualnego dla nastolatków": Praca zbiorowa - Polska Oficyna Wydawnicza BGW Warszawa
6. A. Faber, E. Mazlish: "Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły"
7. W. Fijałkowski, R. Jędrzejowska - Wróbel: "Oto jestem" - Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe
8. G. Gajewska, A Szczęsna, A. Soliński: "Warsztat pracy pedagoga" - Zeszyty metodyczne dla pedagogów
9. J. Guitton: "Kobieta, miłość, rodzina" - Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1994
10. M. W. Grabowscy, A. M. Niemęscy, M. P. Wołochowiczowie: "Zanim wybierzesz ... Przygotowanie do życia w rodzinie. Podstawy wychowania seksuslnego" - WSz PWN
11. M. Kozakiewicz: "Gdy miłość dojrzewa" - Wydawnictwo ALFA
12. G. Lindeenfield: "Asertywność, czyli jak być otwartym, skutecznym i naturalnym" - RAVI

                            Opracowanie: Waldemar Bugaj     Jelenia Góra - maj 2002