Aktualności
PROGRAM "WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE"
PROGRAM "WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE"
dla klasy V - VI szkoły podstawowej
Podstawa prawna : Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół oraz kształcenia w profilach i liceach profilowanych.
CELEM wychowania do życia w rodzinie jest ukazanie wartości rodziny w życiu osobistym człowieka oraz pomoc w przygotowaniu się do zrozumienia i akceptacji przemian okresu dojrzewania.
OSIĄGNIĘCIA
Klasa V :
- Rozumienie funkcji i roli rodziny w życiu każdego człowieka
- Prawidłowy kontakt dziecka z rodzicami i rodzeństwem
- Rozumienie znaczenia pozytywnych uczuć w rodzinie niezbędnych w prawidłowym rozwoju dziecka
- Uczenie się okazywania uczuć w rodzinie, grupie rówieśniczej, w otoczeniu
- Rozumienie konfliktów rodzinnych i próby rozwiązania ich
- Przygotowanie do dojrzewania
- Akceptacja siebie, swojego ciała i umysłu
- Aktywne, pozytywne uczestniczenie w życiu rodziny
Klasa VI :
- Prawidłowe funkcjonowanie ucznia w życiu rodziny
- Określenie swojej roli w rodzinie
- Pomoc w rozwiązywaniu codziennych problemów i różnych konfliktów
- Podejmowanie rozmów o uczuciach z rodzicami i okazywanie pozytywnych uczuć w rodzinie i środowisku ucznia
- Dostrzeganie związku między poprawnym życiem rodzinnym, a prawidłowym rozwojem psychiki człowieka
- Przygotowanie siebie do dojrzewania
- Akceptacja swojego ciała i zmian w rozwoju ciała, umysłu i duchowości
- Aktywne, pozytywne uczestnictwo w życiu rodziny
PRZEDMIOT I ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
" Wychowanie do życia w rodzinie" zostało ujęte w odrębne zajęcie edukacyjne, które mają miejsce w programie szkoły w klasach V i VI szkoły podstawowej jako blok zajęć wydzielony z godzin do dyspozycji dyrektora.
Ponadto zakłada się, że problematyka dotycząca " Wychowania do życia w rodzinie" będzie również uwzględniana i realizowana w formie ścieżek edukacyjnych w kształceniu zintegrowanym i blokowym.
LICZBA GODZIN
Liczba zajęć w klasie V i VI szkoły podstawowej, to 14 godzin rocznie dla nauczyciela ( zajęcia w jednym semestrze w każdej klasie objętej programem ), a dla uczniów 9 godzin : 4 spotkania wspólne i 5 z podziałem na grupy.
STRUKTURA PROGRAMU I UKŁAD TREŚCI
Materiał nauczania został ułożony koncentrycznie, nauczyciel w kolejnych klasach porusza się w obrębie haseł programowych dotyczących: rodziny, grupy rówieśniczej, funkcji płciowości i komunikacji międzyludzkiej. Każdy cykl dostosowany jest do wieku uczniów, możliwości percepcji. Stanowi bazę i układ odniesienia do podobnego cyklu w następnej klasie.
METODY I TECHNIKI PRACY
Program " Wychowanie do życia w rodzinie" daje możliwość realizacji treści metodami rozbudzającymi zainteresowania uczniów, podnoszącymi poziom ich aktywności i angażujących emocjonalnie. Stosowanie takich metod pomaga w wykształceniu odpowiednich postaw oraz stopień przyswojenia wiedzy.
- praca w małych grupach
- drama - symulacja ról
- pogadanka
- wykład
- dyskusja
- burza mózgów
- technika zdań niedokończonych
KLASA V
TEMAT |
TREŚCI PROGRAMOWE, CELE I ZADANIA |
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW |
KOMPETENCJE |
1. Wprowadzenie w tematykę zajęć - o czym będziemy mówili? |
- Zapoznanie uczniów z konstrukcją programu i tematami poszczególnych zajęć |
Poznajemy się |
Uczeń zdobywa motywację do uczestniczenia w zajęciach. Przyjmuje do wiadomości, że problematyka zajęć dotyczy też jego. Dowie się, że celem zajęć jest pomoc w drodze ku dorosłości
|
2. Rola rodziny w życiu człowieka. |
- Pojęcie rodziny ; rodzina bliższa i dalsza, nazewnictwo |
Praca w małych grupach |
Uczeń uświadamia sobie znaczenie terminu rodzina.
|
3. Rodzina - każdy dom ma swój klimat. |
- Dom miejscem specjalnym - klimat - dom miejscem zdobywania wiedzy i umiejętności przydatnej życiowo- ponadczasowa rola rodziny - więzy rodzinne - budzenie wrażliwości estetycznej dziecka |
Praca w małych grupach - zdania niedokończone - rysunek |
Uczeń rozumie i docenia starania rodziców o zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego rodzinie. Będzie dbał o estetykę pomieszczeń w których przebywa. |
4.Moja rodzina i ja. |
- Rola rodziny w życiu człowieka - Podstawowe funkcje rodziny z podkreśleniem miejsca dziecka w rodzinie. - Pojęcie rodziny bliższej i dalszej |
Praca w małych grupach - zdania niedokończone - rysunek |
Uczeń zna pojęcie " rodzina" .Uświadamia sobie znaczenie rodziny. Zna funkcje niektórych członków rodziny. Wie, gdzie jest jego miejsce. |
5. Umiejętność świętowania. |
- Tradycje świąteczne, religijne i narodowe w kulturze polskiej - Ceremoniał obchodów świąt - Klimat, prezenty w rodzinie - na czym polega radość dawania - korzenie chrześcijańskie świąt, budzenie empatii, współuczestniczenie w ceremonii |
- Skojarzenia - zapis na tablicy - tradycje i obrzędy w naszym kraju opisy dzieci na podstawie wywiadów w rodzinie ( małe ojczyzny) - podsumowanie, święta czynnikiem integrującym ludzi |
Uczeń potrafi wewnętrznie przeżywać święta. Przestrzega ceremoniału przy uroczystościach o charakterze narodowym. Zna hymn polski. |
6. Rodziny są różne. |
Wartość rodziny w życiu człowieka - radość i smutek - ułatwienie dzieciom zrozumienia różnych sytuacji rodzinnych |
- Praca w grupach - jak można czuć się w rodzinie - trudne strony życia rodzinnego - dobre strony życia rodzinnego Rundka : podczas tej lekcji najważniejsze dla mnie było ... |
Uczeń rozumie skąd biorą się problemy rodzinne, jaki jest w nich nasz udział , co może zrobić, żeby było lepiej. |
7. Jak zaczyna się życie człowieka? |
Przekazywanie wiedzy dotyczącej zmian w organiźmie i w psychice - przygotowanie do zadań macierzyństwa i ojcostwa - budzenie odpowiedzialności za osobisty rozwój przez podjęcie pracy nad sobą |
- Pogadanka wstępna - Film animowany pt " Rodzi się życie"- dyskusja |
Uczeń prawidłowo reaguje na tematy związane z płciowością człowieka. Widzi normalność i naturalność objawów biologicznych. |
8. Rodzi się człowiek. |
Przebieg i higiena ciąży - rozwój człowieka od zapłodnienia do porodu - zdolność przekazywania życia - kształtowanie postawy czystości jako przygotowanie do małżeństwa. |
- Rozmowa na temat celowości istnienia dwóch płci - " Film o rozwoju dziecka przed narodzeniem " |
Uczeń wie, że życie człowieka rozpoczyna się od poczęcia. Okazuje szacunek kobietom w ciąży. Traktuje ciążę i poród jako naturalny proces w życiu człowieka |
9.I staję się dorosły. |
Wiedza o zmianach fizycznych, psychicznych i społecznych okresu dojrzewania - indywidualny rytm dojrzewania - podstawowe przejawy dojrzewania biologicznego u dziewcząt i chłopców - problemy okresu dojrzewania - uświadomienie uczniom wielopłaszczyznowości okresu dojrzewania |
Praca w małych grupach - mini wykład - ankieta - rozmowa skojarzeniowa - rozmowa kierowana |
Uczeń wie jakie zmiany zachodzą w okresie dojrzewania. Zna własne ciało, potrafi obserwować zmiany zachodzące w organiźmie. Lepiej rozumie siebie i swoich rówieśników. |
10. Nasze niepokoje w okresie dojrzewania. |
Typowe problemy okresu dojrzewania, ich objawy, sposoby radzenia sobie z nimi. - rozwijanie obaw i niepokojów odnośnie do własnego rozwoju - akceptacja zmian związanych z okresem dojrzewania psychicznego |
Miniwykład , ankieta, " mówiąca ściana" |
Uczeń powinien wiedzieć, że mogą pojawić się u niego w okresie dojrzewania problemy natury biologicznej, psychicznej i moralnej. Znać niektóre sposoby radzenia sobie z tymi problemami. |
11. Moje przyjaźnie. |
Uświadomienie sobie przez uczniów, co oznacza dla nich przyjaźń i jak mogą dbać o jej trwałość. |
Zdania niedokończone : - przyjaźń oznacza - przyjaciel to osoba która - przyjaciel powinien - przyjaźni nie wolno - przyjaźń się kończy gdy - Pomnik przyjaźni |
Uczeń potrafi dostrzegać potrzeby innych. Doceniać humor, radość, życzliwość kolegów. Cechuje go empatia. |
12. Kilka pytań do kolegi, przyjaciela. |
Uświadomienie sobie jakim jestem przyjacielem, kolegą. - budzenie pragnienia bycia dobrym kolegą, przyjacielem. |
Dzielenie się doświadczeniem - przeżyć koleżeńskich - z przeżywania przyjaźni Studio TV - wywiad z ciekawym człowiekiem. |
Uczeń potrafi stosować różne formy zachowań kurtuazyjnych - wita, zaprasza, podaje rękę, dziękuje. Być cierpliwy i tolerancyjny. |
13. Jesteś dziewczyną, jesteś chłopcem. |
Różnice i podobieństwa między chłopcem i dziewczyną. - identyfikacja z własną płcią - uwrażliwienie na potrzeby koleżanki i kolegi |
Rozmowa kierowana, praca w małych grupach. Niedokończone zdania : - co to znaczy, że jesteś dziewczyną? - Co to znaczy, że jesteś chłopcem? |
Uczeń potrafi dostrzegać różnice i podobieństwa wynikające z płci. Identyfikować się z własną płcią. |
14. I ja staje się odpowiedzialny za życie rodzinne. |
Ukazania wysiłków rodzicielskich wkładanych w prawidłowe funkcjonowanie rodziny. - budzenie współodpowiedzialności za życie rodzinne |
Scenki z życia rodzinnego - układanie listy zasad dobrego współdziałania w rodzinie - okazywanie szacunku - okazywanie zaufania - dążenie do zrozumienia - okazywanie pomocy - wyrozumiałość - tolerancja |
Uczeń potrafi zrozumieć wysiłki rodziców włożone w funkcjonowanie rodziny. |
KLASA VI
|
|||
TEMAT |
TREŚCI PROGRAMOWE, CELE I ZADANIA |
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW |
KOMPETENCJE |
1. Wprowadzenie w tematykę zajęć- o czym będziemy mówili?
|
- Zapoznanie uczniów z konstrukcją programu i tematami poszczególnych zajęć - umocnienie motywacji do uczestnictwa w zajęciach |
Poznajemy się - autoprezentacja n-la - krótka pogadanka o celowości zajęć - jak będą wyglądały nasze spotkania? Ustalenie reguł obowiązujących uczestników |
Uczeń zdobywa motywację do uczestniczenia w zajęciach. |
2. Ja i moi rodzice.
|
Uzmysłowienie potrzeby budowy dobrego klimatu w rodzinie. - pogłębianie empatii, przyglądanie się innym - istota komunikacji werbalnej i niewerbalnej - ukazanie wysiłku, troski i miłości rodziców do dzieci |
Opowiadanie - Mit o Dedalu i Ikarze.- rozważania na temat " Trudna sztuka rozmawiania"- " O miłości rodzicielskiej"- list do rodziców |
Uczeń potrafi panować nad słowem i gestem. Rozumie, że w rodzinie mogą wybuchać konflikty. Uczyć się wybaczać i szanować. Wykorzystać doświadczenie dorosłych. |
3. Dom w którym chcę mieszkać.
|
Klimat domowego wnętrza. - budzenie nadziei na pogodną przyszłość - budzenie wrażliwości na naturalne piękno - dom miejscem : · wypoczynku · azylu · relaksu · bezpieczeństwa |
Budujemy własny dom - czasopisma np. Mój dom, Mój ogród, Projekty. Projektowanie "piórkiem i węglem", słowem wnętrza mieszkania. |
Uczeń potrafi zwracać uwagę na atmosferę i klimat domu jako najważniejszych czynników relaksu psychicznego jego mieszkańców. Dostrzega możliwość kreowania wizji swojego mieszkania. |
4. Skąd się biorą problemy rodzinne?
|
Nauka rozwiązywania konfliktów przez umiejętne postępowanie - prawidłowe nawiązywanie relacji z rodzicami - rola poszczególnych członków rodziny - propagowanie zdrowego stylu życia |
Praca w małych grupach - łańcuch skojarzeń - odgrywanie ról - miniwykład |
Uczeń potrafi wpływać na swoje postępowanie w celu łagodzenia konfliktów, zna pojęcie kompromisu. Potrafi rozwiązać prostą sytuację konfliktową. |
5. Umiejętność świętowania.
|
Uzmysławianie naszych korzeni kulturowych i religijnych. - położenie nacisku na współuczestniczenie w przygotowaniu do świąt - tradycje świąteczne - znaki świąteczne, ich niepowtarzalny urok - Boże Narodzenie, Wielki Post, Wszystkich Świętych Obdarowywanie się prezentami - radość z dawania - prezent " za grosik" - wspomaganie potrzebujących |
Rozmowa skojarzeniowa - z czym kojarzą się dane święta - hierarchia skojarzeń - pogadanka podsumowująca |
Uczeń powinien zrozumieć, że święta to nie fasada i oprawa. Pogłębi wiedzę o tradycji narodowej i obrzędach. Zda sobie sprawę o integrującej sile rodziny przez święta. |
6. Moje problemy z ciałem i płcią. |
Ukazania trudności z ciałem i płcią. - kształtowanie postawy i szacunku wobec ciała i płci - różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców |
Wprowadzenie do zagadnienia - pogadanka - burza mózgów - odgrywanie scenek |
Uczeń zaakceptuje swoją rolę jako mężczyzna lub kobieta. Przekona się do szanowania płci przeciwnej. |
7. Higiena okresu dojrzewania. |
Kształtowanie prawidłowych nawyków higienicznych - uświadomienie uczniom konieczności samodzielnego dbania o siebie - ukazanie potrzeby prowadzenia zdrowego stylu życia - zasady utrzymania higieny ciała w okresie dojrzewania - mycie, środki higieniczne, sposób ubierania się. - higiena intymna - zasady prowadzenia zdrowego stylu życia - odżywienie, wypoczynek, sport, sen - samodzielność w utrzymaniu higieny ciała i zdrowego stylu życia |
Pogadanka - praca indywidualna - praca w grupach : projekt wycieczki klasowej, dnia z uwzględnieniem zdrowego stylu życia - prezentacja wyników i podsumowanie |
Uczeń zapozna się z podstawowymi zasadami higieny osobistej. Będzie umiał stosować i używać środki higieny osobistej. Rozumie co to jest zdrowy styl życia. |
8. Moje ciało ma wielką wartość. |
Ukazanie wartości ciała ludzkiego. - kształtowanie postawy czystości i wstydliwości - w jaki sposób dbamy o higienę ciała? - jak przejawia się brak szacunku dla własnego ciała i innych ludzi? (higiena, wulgaryzmy, wulgarne dowcipy ) |
Burza mózgów na tematy : · piękno ciała ludzkiego w sztuce · jak dbamy o swoje ciało? - wyjaśnienie słów : wierność, wiara w miłość, akceptacja siebie |
Uczeń potrafi zastanowić się nad swoim zachowaniem w stosunku do rówieśników. Nauczy się rozróżniać przejawy braku szacunku dla własnego ciała i pozna sposoby ochrony własnej intymności. |
9. Ja w grupie rówieśniczej. |
Zwrócenie uwagi na wyalienowanie z grupy - podkreślenie ważności wyjścia z dobrym słowem do rówieśników - postawa asertywna Nasze otoczenie : rodzina i koledzy - problem samotności - problem nawiązywania kontaktów - jak się komunikować? - Jak być akceptowanym? - Czy warto być w grupie? |
Pogadanka wprowadzająca. - młodzieżowy bohater filmowy i literacki Ćwiczenia usprawniające dobrą komunikację. Podsumowanie ćwiczeń. |
Uczeń zastanowi się nad swoją pozycją w grupie. Przyjrzy się krytycznie samemu sobie. Pomoże osobie pragnącej znaleźć się w jego grupie. |
10. Koleżeństwo, przyjaźń, miłość. |
Zmniejszenie napięć w kontaktach dziewcząt i chłopców - ćwiczenie postawy asertywnej - istota koleżeństwa - korzyści i zagrożenia jakie niosą ze sobą związki koleżeńskie |
Historyjka o chłopcu i dziewczynie - ćwiczenia w wyrażaniu sympatii - scenki - pisanie listów wyrażających sympatię |
Uczeń uświadomi sobie znaczenie więzi koleżeńskiej. Radzi sobie z presją grupy. |
11. Rozsądne gospodarowanie pieniędzmi. |
Nauka rozsądnego wydawania pieniędzy - zrozumienie sensu i sposobu oszczędzania - rozróżnianie rzeczy potrzebnych od zachcianek - zrozumienie rangi pieniądza spośród innych wartości tj. miłość i zdrowie Jak rozsądnie planować wydatki -jak zaplanować oszczędności - pieniądz, a inne wartości - czy warto dzielić się z innymi - pojęcie altruizmu |
Analiza tekstu O królu Midasie. Baśń " Złota kaczka" Omówienie obrazu T. Makowskiego "Skąpiec" - podsumowanie |
Uczeń potrafi rozsądnie planować wydatki i oszczędzać. Nie będzie oceniał ludzi wg stopnia ich zamożności. |
12. My i środki masowego przekazu. |
Mass - media - umiejętne korzystanie. - zasady i kryteria wyboru czasopism, książek i filmów - uświadomienie, że nie wszystkie treści przekazywane przez TV i prasę są pozytywne - kształtowanie postawy krytycznej wobec niektórych treści w TV i prasie |
Rozmowa na temat filmów i programów TV - omówienie słowa " miłość" - artykuły z prasy młodzieżowej - analiza tekstu w celu pokazania , że każdy czytelnik ma wolny wybór przy doborze treści. |
Uczeń jest krytyczny wobec niektórych treści w TV i prasie. Umie odmówić oglądania filmów bez ingerencji osób trzecich . Potrafi krytycznie spojrzeć na lansowane czasopisma młodzieżowe. |
13. Jak nie zgubić się w hipermarkecie świata?
|
Ostrzeżenie uczniów przed iluzoryczna wizją świata jako miejsca wiecznej rozrywki, luzu i sukcesu - wzmocnienie czujności u młodzieży, aby nie wierzyła wszystkiemu bezkrytycznie - uzmysłowienie młodzieży manipulacyjnej roli reklamy |
Filmowe wzorce idealnego świata - świat reklam, a szara rzeczywistość - syndrom człowieka sukcesu - kontra nieudacznik - pieniądz wyznacznikiem prestiżu - choroby cywilizacji - alkoholizm i narkomania |
Uczeń potrafi docenić ostrożność i zdystansować się wobec złudnych miraży świata. Nabędzie umiejętność powiedzenia "nie" aby być w zgodzie z własnymi przekonaniami. Wykorzystuje swoje mocne strony do budowania swojego obrazu. |
14. W mojej rodzinie uczę się miłości czyli o wartości rodziny. |
Ukazanie , że można nauczyć się miłości w rodzinie. - uzmysłowienie uczniom, że różnice zdań i zderzenia poglądów i interesów pod wspólnym dachem są dobra szkołą życia - okazywanie uczuć osobom bliskim, współodpowiedzialność za rodzinę - wartość budowania więzi - poczucie akceptacji i bezpieczeństwa - babcia i dziadek w rodzinie - czyli o skarbnicy wiedzy |
Przedstawienie przez uczniów kilku ciekawych zdarzeń z życia rodziny - kierowanie rozmowy przez stawianie pytań : · jak okazywać szacunek starszym · jak okazywać życzliwość i zrozumienie · jak unikać kłótni i awantur · w czym pomagać domownikom · nad jakimi uczuciami czy odruchami należy zapanować aby nie zranić innych |
Uczeń docenia kontakty z rodzeństwem. Pielęgnuje kontakty z babcia i dziadkiem. Czuje związek z rodziną. |
BIBLIOGRAFIA
1. J. Bradshaw: "Zrozumieć rodzinę" - Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości
2. Z. Celmer: "Człowiek na całe życie" - Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986
3. M. Chomczyńska - Miliszkiewicz: "Podróż w nieznane. O miłości, seksie i rodzinie" - scenariusze zajęć - WsiP, Warszawa 1999
4. F. Dolto, C. Dolto - Tolitch, przy współpracy C. Percheminier: "Porozmawiajmy o dojrzewaniu", WSiP
5. "Encyklopedia wychowania seksualnego dla nastolatków": Praca zbiorowa - Polska Oficyna Wydawnicza BGW Warszawa
6. A. Faber, E. Mazlish: "Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły"
7. W. Fijałkowski, R. Jędrzejowska - Wróbel: "Oto jestem" - Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe
8. G. Gajewska, A Szczęsna, A. Soliński: "Warsztat pracy pedagoga" - Zeszyty metodyczne dla pedagogów
9. J. Guitton: "Kobieta, miłość, rodzina" - Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1994
10. M. W. Grabowscy, A. M. Niemęscy, M. P. Wołochowiczowie: "Zanim wybierzesz ... Przygotowanie do życia w rodzinie. Podstawy wychowania seksuslnego" - WSz PWN
11. M. Kozakiewicz: "Gdy miłość dojrzewa" - Wydawnictwo ALFA
12. G. Lindeenfield: "Asertywność, czyli jak być otwartym, skutecznym i naturalnym" - RAVI
Opracowanie: Waldemar Bugaj Jelenia Góra - maj 2002